Cách bố trí béc tưới tự động trong hệ thống tưới cây

Béc tưới tự động là một thiết bị rất thông dụng và quen thuộc với chúng ta, đôi khi chúng ta muốn tự mình bố trí một hệ thống béc tưới tự động cho khu vườn nhưng lại không biết phải bắt đầu từ đâu. Trong bài viết này, Vina Vườn sẽ cung cấp các kiến thức và phương pháp bố trí béc tưới cần thiết cho các bạn.

Phân loại béc tưới tự động theo mục đích sử dụng

Dùng cho công nghiệp

Ở những khu công nghiệp lớn, tập trung hàng nghìn nhà máy sản xuất hoạt động liên tục ngày đêm sẽ thải ra môi trường một lượng lớn bụi và khí thải độc hại. Xung quanh các khu công nghiệp này thường trồng những dải cây xanh lớn, nhằm tách biệt với các khu dân cư lân cận đồng thời ngăn chặn phần nào lượng khí thải thoát ra từ nhà máy, mảng xanh này được gọi là cây xanh cách ly. Béc tưới tự động công nghiệp được dùng để tưới cho cây xanh cách ly và làm ẩm không khí, ngăn không cho khói bụi phát tán đi xa. Đặc điểm của loại béc này là tầm hoạt động rất xa, tia nước phun cao để tiếp xúc được với lớp không khí bẩn bên trên.

Xem thêm: Hệ thống tưới tự động

Dùng cho cảnh quan

Béc tưới tự động cho cảnh quan rất đa dạng, chúng có thể là béc tưới nhỏ giọt, béc tưới phun mưa hoặc béc tưới phun sương. Bất cứ khu vực nào trồng cây với mục đích trang trí như nhà phố, biệt thự, resort, công viên… đều được gọi là cảnh quan. Chính vì mục đích trang trí nên đặc điểm của những béc tưới tự động cho cảnh quan trước hết là phải có độ thẩm mỹ cao. Cùng là béc tưới nhỏ giọt nhưng nếu sử dụng cho cảnh quan thì chúng sẽ được chế tạo tỉ mỉ và nhỏ gọn hơn so với những béc tưới cho nông nghiệp. 

Đặc điểm tiếp theo là khả năng tự động nâng lên hạ xuống của béc tưới – chỉ nâng lên khỏi mặt đất khi hoạt động và hạ xuống ngang mặt đất vào những lúc không tưới. Nó giúp cho bãi cỏ trông đẹp hơn, không bị rối mắt do gắn nhiều béc tưới tự động, không vướng víu khi di chuyển trên bãi cỏ. Loại béc tưới này được gọi là béc tưới pop-up.

Đặc điểm cuối cùng là khả năng điều chỉnh bán kính và góc phun của béc tưới. Một sân vườn đẹp thường được thiết kế theo những hình dạng rất độc đáo, có thể uốn lượn theo lối đi, độ rộng cũng thay đổi liên tục, để phù hợp cho một sân vườn như vậy thì khả năng điều chỉnh của béc tưới tự động là rất cần thiết. Chúng ta có thể sử dụng cùng một loại béc tưới nhưng sẽ thay đổi bán kính và góc phun và bán kính để lắp đặt vào vị trí phù hợp, nước vẫn đảm bảo về độ bao phủ, đồng thời không bị lãng phí một lượng nước tưới ra bên ngoài những khu vực không cần thiết.

Dùng cho nông nghiệp

Những khu vườn ở quy mô nông nghiệp rất rộng, diện tích có thể lên đến hàng nghìn mét vuông. Béc tưới tự động sử dụng ở quy mô này thường là béc nhỏ giọt hoặc béc phun mưa, (vì diện tích rộng và thoáng nên gió sẽ lớn, sử dụng béc phun sương không hiệu quả). Nếu khu vườn của bạn trồng các loại cây ăn trái thì nên sử dụng béc tưới nhỏ giọt để tiết kiệm nước, tiết kiệm chi phí đầu tư vào hệ thống tưới tự động, đồng thời hạn chế cỏ dại phát triển trong vườn. Nếu như bạn có ý định trồng các loại hoa màu có độ phủ dày thì nên sử dụng biện pháp tưới phun mưa để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Đặc điểm của béc tưới tự động mà những người làm nông nghiệp mong muốn nhất chính là độ bền cơ học cao và có khả năng chịu nắng tốt. Một trang trại lớn, bên cạnh việc tưới tiêu thì còn diễn ra các hoạt động khác như diệt cỏ, xới đất, bón phân, thu hoạch… Trong quá trình làm việc không thể tránh khỏi việc đụng chạm vào hệ thống béc tưới tự động, do đó độ bền cơ học luôn được ưu tiên nhất. Hệ thống béc tưới cho nông nghiệp được lắp đặt ngoài trời, thường xuyên hứng chịu cái nắng gay gắt nên cũng phải có khả năng chịu nắng tốt. 

Một đặc điểm nữa cũng rất cần thiết dành cho béc tưới nông nghiệp đó là tính năng bù áp (bù áp là tính năng giúp cho béc tưới không bị thay đổi lưu lượng và bán kính phun khi áp lực nước thay đổi). Do quy mô khu vườn trong nông nghiệp lớn nên số lượng béc tưới lắp đặt trên mỗi đường ống thường rất nhiều, nếu không sử dụng béc tưới bù áp thì khả năng hoạt động của béc đầu tiên và béc cuối cùng trên đường ống sẽ rất chênh lệch, dẫn đến lượng nước cung cấp cho cây trồng không đồng đều. Sản xuất nông nghiệp rất chú trọng đến năng suất và sức khỏe của cây, việc cây phát triển không đồng đều sẽ ảnh hưởng lớn đến giá trị kinh tế mà khu vườn mang lại.

Các bước bố trí béc tưới tự động

Bước 1: Lựa chọn béc tưới tự động thích hợp cho khu vườn dựa trên các yếu tố đã nêu trên: loại cây trồng, độ dốc địa hình, loại đất trồng, chất lượng nước.

Bước 2: Bố trí béc tưới

Đối với béc tưới gốc: là loại béc tưới chỉ cung cấp nước ở vị trí gốc cây, hình thức tưới có thể là nhỏ giọt hoặc phun mưa trong phạm vi nhỏ hơn 1m. Nếu cây trồng có thân nhỏ, bộ rễ ngắn thì bố trí mỗi cây một béc tưới. Nếu cây trồng có thân to (đường kính từ 15cm trở lên), bộ trễ lan rộng trên mặt đất thì nên bố trí từ 2 – 4 béc tưới cho mỗi cây. Nếu cây được trồng theo luống hẹp (bề rộng luống bé hơn 30cm) thì bố trí béc tưới cách nhau 30cm dọc theo mỗi luống.

Đối với béc tưới phun, để có thể bố trí hợp lý chúng ta sẽ áp dụng những nguyên tắc sau:

• Bố trí béc tưới có góc phun phù hợp tại các góc của khu vườn, ví dụ: khu vườn có hình chữ nhật, thì chúng ta nên bố trí 4 béc tưới góc 90 độ ở 4 góc khu vườn trước.
• Bố trí béc tưới góc 180 độ dọc theo đường bao xung quanh của khu vườn.
• Bố trí béc tưới 360 độ bên trong khu vườn theo khoảng cách bằng với bán kính của béc tưới.

Nếu khu vườn có hình dạng phức tạp, phù hợp để bố trí các loại béc tưới có bán kính khác nhau, thì chúng ta nên chọn loại béc tưới sử dụng nhiều nhất để bố trí đồng bộ trong vườn.

Bước 3: Chia khu vực và thay đổi béc tưới phù hợp.

Những khu vườn có quy mô lớn cần sử dụng nhiều loại béc tưới tự động và được chia thành nhiều khu vực để áp lực nước có thể đáp ứng nhu cầu tưới cho toàn bộ khu vườn.

Trong quá trình phân chia khu vực tưới, chúng ta nên nhóm những béc tưới có lượng nước tương đương nhau thành một khu, ví dụ như khu vực nhỏ giọt, khu vực phun mưa, khu vực phun sương…Việc lựa chọn khu vực như vậy sẽ giúp lượng nước tưới trong mỗi khu vực đồng đều hơn, đặc biệt là khi thay đổi chế độ tưới cho từng khu vực thì mức độ đồng đều này vẫn không bị ảnh hưởng.

Khi nhóm béc tưới phun mưa vào cùng một khu vực, chúng ta cũng nên chú ý lượng nước của từng loại béc tưới, có những loại chênh lệch rất nhiều về lưu lượng, ví dụ như béc tưới phun mưa dạng xoay và béc tưới phun mưa dạng xòe – những loại béc tưới này tuyệt đối không được bố trí trong cùng một khu vực để tránh trường hợp cây trồng phát triển không đều nhau.

Các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn béc tưới tự động

Loại cây trồng

Mỗi cây sẽ phù hợp với một loại béc tưới khác nhau. Với cây lớn cần phải tưới gốc thì nước mới tập trung và đáp ứng được nhu cầu của cây. Rau, cỏ, bụi hoa thì nên sử dụng phương pháp tưới phun. Một số cây có thân mềm yếu như hoa lan, rau thì không nên dùng các loại béc tưới tự động có áp lực cao mà nên dùng các loại béc tưới có tia nước nhỏ mịn, tốt nhất là béc tưới phun sương.

Độ dốc

Rất nhiều trường hợp cây trồng được canh tác trên các quả đồi và những khu vực có độ cao không đồng đều, béc tưới phun mưa hay nhỏ giọt đều có thể hoạt động tốt khi tưới cho những khu vực này. Tuy nhiên chúng ta cần phải lưu ý lựa chọn tính năng bù áp cho béc tưới tự động. Tính năng bù áp sẽ cải thiện vấn đề chênh lệch lương nước phun ra giữa các béc tưới được lắp đặt trên cao và béc tưới được lắp đặt dưới thấp.

Loại đất

Đất được phân thành 3 loại phổ biến: đất cát, đất sét và đất đen. Khả năng rút nước của 3 loại đất này tăng dần theo thứ tự : đất sét < đất đen < đất cát. Thông thường mọi người thường lựa chọn béc tưới theo tiêu chí: đất càng khô (độ rút nước cao) thì dùng béc tưới có bán kính càng rộng và tưới càng lâu. Đối với những đất nước có nền nông nghiệp phát triển mạnh như Mỹ, Úc, Israel… người ta lựa chọn béc tưới theo thông số tốc độ phun trung bình (tính bằng mm/giờ), thông số này phải nhỏ hơn  tốc độ thấm cơ bản của đất để tránh tình trạng cây bị ngập úng và đất bị trũng nước.

Chất lượng nước

Mọi người thường sử dụng nước từ ao hồ, giếng khoan để tưới cây, phương pháp này vừa tiết kiệm chi phí vừa tốt cho cây. Tuy nhiên, chất lượng của nguồn nước này thường xen lẫn những tạp chất dễ gây tắc nghẽn đường ống và hệ thống béc tưới tự động. Do đó bên cạnh việc lắp đặt bộ lọc để loại bỏ bớt cặn bã trong nước, chúng ta nên lựa chọn béc tưới phun mưa cho khu vườn của mình. Loại béc phun mưa có nozzle lớn nên sẽ rất khó bị tắt nghẽn.

Lưu ý khi bố trí béc tưới tự động

Béc tưới tự động nhỏ giọt

Khoảng cách bố trí giữa các béc tưới nhỏ giọt trên cùng một đường ống là 20cm – 30cm, khoảng cách này có thể thay đổi theo loại đất, đất càng khô thì bố trí càng ngắn để đảm bảo cung cấp đủ nước cho cây trồng. Dựa theo khoảng cách bố trí nêu trên, chúng ta có thể thấy sẽ cần khoảng 10 béc tưới nhỏ giọt cho mỗi mét vuông đất, tốn rất nhiều chi phí đầu tư và công sức lắp đặt. Vì vậy không nên bố trí béc tưới nhỏ giọt ở những nơi có mật độ cây trồng cao.

Béc tưới nhỏ giọt có nhiều lưu lượng khác nhau: 1L/H, 2L/H, 4L/H… nếu khu vườn của bạn chỉ trồng một loại cây và đang ở cùng một giai đoạn phát triển thì nên sử dụng các béc tưới nhỏ giọt có lưu lượng bằng nhau, như vậy cây sẽ nhận được một lượng nước như nhau.

Béc tưới tự động phun mưa

Béc tưới phun mưa có mức độ phủ nước không đồng đều. Khu vực đất mà béc tưới phun mưa làm ướt thường có dạng hình tròn, phần rìa của hình tròn này sẽ nhận được nhiều nước hơn phần tâm hình tròn. Để có độ phủ nước tốt nhất, chúng ta nên bố trí béc tưới phun mưa sao cho vùng tưới hình tròn của chúng chồng lên nhau khoảng 65%, con số này cũng là cơ sở để xác định được khoảng cách bố trí béc tưới tự động như thế nào là phù hợp nhất. 

Nếu bạn bố trí béc tưới phun mưa ở khu vực có gió thổi mạnh thì phải thu hẹp khoảng cách bố trí để đảm bảo tia nước có thể đạt được độ xa mong muốn. Áp suất nước là đặc điểm ảnh hưởng trực tiếp đến sự phân bố nước của béc tưới phun mưa. Áp suất thấp sẽ không đủ lực để làm cho hạt nước vỡ ra và tất cả nước chỉ tập trung ở khu vực xa nhất. Áp suất cao khiến cho hạt nước vỡ ra nhiều và hình thành một màn sương xung quanh béc tưới. Áp suất hoạt động phù hợp cho mỗi béc tưới được nhà sản xuất in rõ trong catalogue kỹ thuật của béc.

Béc tưới tự động phun sương

Những lưu ý về khoảng cách bố trí của béc tưới phun sương tương tự như béc tưới phun mưa. Bên cạnh khoảng cách bố trí, chúng ta phải đặc biệt cẩn thận khi lựa chọn bố trí béc tưới phun sương ở những nơi thoáng đãng, vì những cơn gió rất dễ làm hạt sương phân tán không đều, do đó cần phải che chắn xung quanh khu vực nếu thực sự cần thiết. 

Nozzle của béc tưới phun sương rất bé, rất dễ bị tắc nghẽn bởi cặn bẩn nhỏ, vì vậy chỉ sử dụng béc tưới phun sương để bố trí trong hệ thống tưới tự động có nguồn nước sạch. Ngoài ra chúng ta có thể sử dụng thêm các thiết bị lọc phù hợp để đảm bảo chất lượng đầu ra của nguồn nước.

Những câu hỏi thường gặp